Otomatik Sulama Sistemleri

Bu sistemler genellikle portatif pompa ve portatif boru hatlarından oluşur. İşletmede uygulanacak asıl yöntem yüzey sulama yöntemidir. Yağmurlama sulama yöntemi çimleme ve çıkış destekleyici sulama amacıyla kullanılmaktadır.Sulamada esas ilke tarla başına kadar getirilmiş suyun, en az kayıpla bütün tarlaya üniform bir şekilde yayılmasıdır.Sulama konusunda pek çok sistem vardır. Tabii bunlardan birinin yada birkaçının seçilmesi birçok faktöre bağlıdır.

Yağmurlama sulama yöntemi arazi üzerine belirli aralıklarla yerleştirilen yağmurlama başlıklarından basınç altında püskürtülerek atmosfere verilen sulama suyu arazi yüzeyine düşer ve infiltrasyon ile toprağa girerek kök bölgesinde depolanır. Bu uygulama biçimi doğal yağışa benzediğinden yönteme yağmurlama sulama yöntemi denir. Yöntemde sulama suyunun bir basınç altında püskürtülmesi söz konusu olduğundan bir pompa birimine ihtiyaç duyulur.

Yağmurlama sulama sisteminin unsurları

· Su kaynağı

· Pompa birimi

· Boru hatları

· Yağmurlama başlıkları

· Bağlantı elemanları

Ülkemizde projelendirilen çoğu sulama şebekesi yüzeysel sulama şeklinde yapılmaktadır. Bu tip sulamalarda etkili bir dağıtım şebekesi oluşturmak gerekmektedir. Su dağıtım sistemi hendek veya boru şeklinde olabilmektedir. Stajımı yaptığım büroda yüzeysel sulama esasına göre projelendirme yapılmaktaydı.

Yüzeysel sulama metotlarının projelendirilmesinde göz önüne alınan kriterler şöyle sıralanabilmektedir:

yetiştirilen bitkilerin ihtiyaç duyduğu suyun kök bölgesinde depolanması

suyun toprağa üniform olarak verilmesi

toprak erozyonuna yer verilmemesi

yüzeysel akışların asgariye indirilmesi

yüzeysel akışlarla kaybedilen suyun yeniden kullanılması

işçilik ihtiyaçlarının minimum tutulması

su dağıtma sisteminin asgari saha kaplaması

Yüzeysel sulama salma, tava ve karık sulaması şeklinde ayrılmaktadır. Bu usuller gerek su miktarına, gerek ekilen bitkiye göre ve edindiğim bilgiye göre suyun tarlaya ulaşmasının ardından çiftçinin tarla üzerinde gerek ufak şeritler açarak gerekse direkt suyun salınmasına bırakılarak, çiftçi tarafından belirlenmektedir.

Tarımda sulama, bitkinin ihtiyaç duyduğu ve yağışlarla karşılanamayan suyun toprakta bitkinin kök bölgesine gereken miktar ve zamanda verilmesidir. Ülkemizin bir çok bölgesi kurak ve yarı kurak iklim kuşağında

yer almakta, bu kurak tarım alanlarında bitkilerin yetişme döneminde doğal yağışların yetersiz olması durumunda yüksek verim ve kalite için en uygun yöntemle

tarımsal sulama yapılması gerekmektedir

Ülkemizde ise su sıkıntısı nedeniyle tarımda sulama sistemi değişmektedir. Küresel ısınma, kuraklık ve bilinçsiz su kullanımının yer altı sularının her yıl önemli ölçüde azalmasına neden olmaktadır. Mevcut karık ve tava sulama sistemleri yerine yağmurlama ve damla sulama sistemlerine geçilmektedir.

Bilinçsiz sulama yapılması (zamanından önce veya sonra sulama yapılması ya da gerekenden daha fazla veya daha az sulama suyu verilmesi) nedeniyle ülkemizde binlerce dekar arazi tarım yapılamaz hale gelmiştir. Çiftçilerin bilinçsiz sulama yapması ile bir yandan aşırı su verilerek toprak erozyonu, taban suyu yükselmesi tuzlanma veya çoraklaşma gibi çevresel sorunlara neden olunurken ve doğal kaynakların sürdürülebilirliği tehlikeye girerken, diğer yandan sulamanın gecikmesiyle bitkide stres oluşturulmakta, gereksiz verim ve gelir kayıpları ile karşılaşılmaktadır. Bu sorunların önlenebilmesi için sulama ile ilgili resmi ve özel kurumların ve sivil toplum örgütlerinin birlikte çalışması ve sulama birliği elemanlarının bu konularda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Sulama, tarımsal üretimin ve sulamanın genel prensipleri bilerek yapılmalıdır.

Tarımsal sulamada en çok yüzey sulama, yağmurlama sulama ve mikro sulama yöntemleri kullanılmaktadır.

Bitki türü ve ürünün pazar değeri de sulama yöntemi seçimini belirleyen

faktörlerden birisidir.

Bazı bitkiler için bütün sulama yöntemleri uygun iken, bazı bitkiler için ise uygun

olmayabilir. Genel olarak sıraya ekilen bitkiler (mısır, ayçiçeği, pamuk, soya

fasulyesi gibi) karık, sık yetiştirilen bitkiler (arpa, buğday gibi tahıllar, çayır- mer’a ve yem bitkileri) tava ve/veya uzun tava yöntemleri ile sulanır. Ancak, yağmurlama sulama yöntemi de yukarıda belirtilen koşullar göz önüne alındığında uygulanabilir.

Örneğin sıra bitkilerinden mısır ve ayçiçeği gibi bitkilerin boyu yüksek olduğundan,yağmurlama ile sulandığında laterallerin değiştirilmesi çok güç olmaktadır.

Bu nedenle zorunluluk yoksa karık sulama bu yönü itibarıyla daha uygun olmaktadır. Ancak, yağmurlama sulama ile sulanması gerekiyorsa yüksek basınçla çalışan ıslatma genişliği fazla olan tek başlıklı yağmurlama sistemleri kullanılabilir.

Topraktaki su eksikliğine duyarlı olan bitkilerden sebzeler,

sık dikim aralıklarına sahip meyve ağaçları, örtü altı sebzelerin damla sulama

yöntemi ile, geniş dikim aralıklarına sahip meyve bahçelerinin ise ağaç altı mikro

sulama (mini yağmurlama ve damla sulama) yöntemi ile sulanması daha uygundur.

Yağmurlama sulama, bazı bitkilerde yaprakların ıslanmasıyla hastalık

ve tuzlu suların yapraklara zararlı, sıcak bölgelerde ise gündüz sulamalarında

bitki yapraklarına güneş ışınlarının mercek etkisi nedeniyle zarar verme ve buharlaşma kayıplarının çok yüksek olması nedeniyle sakıncalar yaratabilmektedir.

Ayrıca kök boğazının ıslanmasından kaynaklanan hastalıklara

karşı tava ya da uzun tava sulama yöntemi tercih edilmemelidir

Damla sulama yöntemi diğer sulama yöntemlerine oranla daha fazla su tasarrufu ile birlikte daha yüksek verim ve kalite sağlayan, toprak ve su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilirliğini sağlayan, gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanmasına imkan veren, daha az enerji kullanan, diğer yöntemlerin uygulanamayacağı koşullarda başarıyla uygulanabilen, üretimde kalite ve standartlara en üst düzeyde uyum sağlayan, daha az işçilik ve tarımsal mücadele masrafı gerektiren, işletilmesi ve kontrolü çok kolay ve otomasyona çok uygun olan ve teknolojiyi en üst düzeyde kullanan bir yöntemdir.

Yüzeyi düzensiz olan tarım alanlarında sulama suyunun uygulanmasıyla alçak noktalar, aşırı sulamalar yüksek noktalarda ise yetersiz sulama gerçekleşir. suyun fazla uygulandığı yerlerde derine sızmaların sonucunda taban su düzeyinin yükselmesi ve arazide tuzluluk -sodyumluluk sorununun oluşması sözkonusudur. Eğimin yüksek olması durumunda ise, erozyon tehlikeside kaçınılmazdır. Arazinin yüksek olan kısımlarında ya yetersiz sulama olmakta yada hiç sulama yapılamamaktadır.

Arazinin sulamaya hazırlanması 3 aşamada gerçekleşir.

1-Sulu tarım alanlarında erozyona neden olmayacak max. akış uzunluğu dikkate alınarak arazi uygun boyutlu parsellere bölünür.

2- Alanda sulama suyu sağlayacak sulama sistemi ile aşırı suları uzaklaştıraracak drenaj sistemi planlanır.

3-Her tarla parseli sulama yönteminin gerektirdiği biçimde bireysel olarak gerekli eğim derecesinde düzeltilir.( tesviyesi yapılır.)

Su iletim ve dağıtımında kullanılan yöntemlerden biride düşük basınçlı sistemleridir. Bu sistemlerde kaynaktan alınan su tarla başına kadar toprak altına gömülü düşük basınçlı ana boru hatları ile iletilir. Tarla içerisinde yine aynı tip lateral boru hatları ile dağıtılır. Söz konusu sistem yüzey sulama yöntemleri için kullanışır. Tarla basına getirilen su baca adı verilen yapılarla toprak yüzeyine alınır. Sistemde basıncın 6m`yi aşması 2m `nin altınada düşmeside istenmez.